Verwekkers
Bij functionele of anatomische asplenie is er een verhoogd risico op fulminant verlopende invasieve infecties met gekapselde bacteriën (Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae type B, Neisseria meningitides), infecties na dierenbetern door een hond of kat (Capnocytophaga canimorsus) en malaria. De incidentie van deze ernstige infecties wordt geschat op 1 op 500 per jaar, gedurende het hele leven is het cumulatief risico 1 op 15-20. Deze ernstig verlopende infecties (zgn Overwelming postsplenectomy infections: OPSI) worden in 90% van de gevallen veroorzaakt door pneumokokken. De mortaliteit is hoog (50-70%) waarbij meer dan 50% van de patiënten binnen 24 uur komen te overlijden. Meer dan de helft van de OPSIontstaan in de eerste 2 jaar na splenectomie .
Het LCI heeft in 2018 een herziene landelijke richtlijn uitgegeven over maatregelen te nemen bij (functionele) asplenie.
Zowel vaccinatie als antibioticaprofylaxe (tot de leeftijd van 5 jaar en 2 jaar na splenectomie) zijn belangrijke aspecten van de infectiepreventie bij (functionele) asplenie en moeten beiden worden uitgevoerd. Een mogelijk beginnende infectie moet zo snel mogelijk behandeld worden (= on demand-gebruik: bijkoorts/koortsig gevoel direct (< 1 uur) starten met antibiotica. Men moet dus altijd een gift bij zich hebben om direct te kunnen starten.
A. Vaccinaties
Bij electieve (geplande) splenectomie moeten bij voorkeur minimaal 2 weken voor electieve splenectomie gezet worden, anders zodra patiënt klinisch verbeterd is: na minimaal 2 weken.
Intramusculaire toediening van vaccins kunnen ook bij mensen die anticoagulantia gebruiken en goed ingesteld zijn intramusculair toegediend worden.De volgende vaccinaties worden geadviseerd:
- pneumokokkenvaccin ( polysacharide- (PV23) en conjugaat (PCV10 en PCV13) vaccins
- meningococcenvaccin ( Men ACWY en Men B)
- Haemophilus influenzae type b
- voor het influenza seizoen vaccinatie tegen influenza
Alle aanbevolen vaccinaties zijn geïnactiveerde vaccins.Bij het gebruik van immuunsuppressieve medicatie of bij immuungecompromitteerde patiënten dient overlegd te worden met een klinisch deskundige.
Vaccinatieadviezen en schema’s voor kinderen tot 16 jaar en volwassenen vanaf 16 jaar zie:
LCI richtlijn asplenie: https://lci.rivm.nl/richtlijnen/asplenie
B. Antibioticaprofylaxe
De LCI heeft een stroomschema gepubliceerd voor antibiotische profylaxe bij kinderen en volwassenen.
- Kinderen gebruiken dagelijks antibiotische profylaxe tot de leeftijd van 5 jaar (en tot 2 jaar na splenectomie).
- Bij kinderen jonger dan 5 jaar wordt continue profylactische behandeling geadviseerd i.p.v. on demand-gebruik. Bij kinderen ouder dan 5 jaar kan na 2 jaar overwogen worden over te gaan op on demand-antibiotica. Indien on demand-gebruik bij kinderen boven 5 jaar praktisch niet haalbaar of wenselijk is, kan in overleg met ouders antibiotische profylaxe uitgebreid worden naar de gehele kinderleeftijd.
- Bij volwassenen met asplenie is het advies om dagelijks antibiotische profylaxe gedurende 2 jaar na splenectomie te gebruiken. Er kan met goede redenen hiervan afgeweken worden door alleen on demand-antibiotica te geven.
- Bij volwassenen met een partiële splenectomie of bij volwassenen met functionele asplenie kan overwogen worden profylactisch antibiotica achterwege te laten en direct te starten met on demand-gebruik.
- Bij patiënten met een verhoogd risico op OPSI, zoals personen die een splenectomie hebben ondergaan vanwege hematologische maligniteit, langdurige immuunsuppressieve medicatie gebruiken, of die al OPSI hebben doorgemaakt wordt geadviseerd om de duur van profylactische antibiotica te verlengen in overleg met de behandelaar.
C. Antibiotica bij koorts en infectie, ongeacht gebruik van antibiotische profylaxe
De LCI heeft een stroomschema gepubliceerd voor voor specificaties van antibiotische profylaxe en therapie bij kinderen en volwassenen. Link naar LCI aanmaken
- On demand-gebruik van antibiotica houdt in dat bij koorts/koortsig gevoel direct (< 1 uur) de persoon met asplenie zelf start met antibiotica; mensen moeten dus altijd een gift met een geldige houdbaarheidsdatum bij zich hebben om direct te starten.
- Bij koorts/koortsig gevoel altijd zo snel mogelijk contact opnemen met een arts voor klinische beoordeling. De arts kan, indien nodig, andere antibiotica voorschrijven.
Overige adviezen
- Bij dierenbeten de wond direct na beet reinigen en zo snel mogelijk door de arts laten beoordelen. Direct starten met antibiotica.
- Voor gedetailleerde reisadvisering verwijzing naar een reisdeskundige persoon of gespecialiseerde instantie.
Link naar therapie advies in Regionaal Formularium