De klinische symptomen en achtergronden worden duidelijk beschreven in de LCI richtlijn kinkhoest
Vaccinatie tegen kinkhoest is op genomen in het rijksvaccinatie programma. Zuigelingen worden op de leeftijd van 2 maanden gevaccineerd met o.a. eiwitten van het toxine dat deze bacterie produceert bij infectie. Sinds enkele jaren wordt ook aangeraden om de moeders in de zwangerschap (begin 3e trimester) te vaccineren om zo beschermende antistoffen mee te geven aan de jonge zuigeling en te voorkomen dat de moeder infectieus kan zijn doordat ze zelf beschermd is.
Omdat het vaccin maar kortdurend en mogelijk ook niet volledig beschermd kan je de infectie vanaf jong volwassen leeftijd alsnog oplopen en doormaken. Mede hierdoor zien we dat kinkhoest jaarlijks in de omgeving circuleert.
Het vaststellen van een kinkhoest infectie is meldingsplichtig. Dit is met name om jonge kinderen in de omgeving en ongevaccineerde kinderen te kunnen opsporen en beschermen.
De ziekte kinkhoest heeft bij volwassenen meerdere stadia. De bacterie is direct aantoonbaar doormiddel van PCR of kweek op een sputum monster of keeluitstrijk in de eerste weken (verkoudheidsstadium). Vanaf een week of 3 is de bacterie niet meer direct aantoonbaar en kan er door middel van het aantonen van antistoffen een serologische respons/conversie aangetoond worden. Bij status na vaccinatie is het soms moeilijker om dit aan te tonen en is een vervolg serum voor het aantonen van een titer stijging noodzakelijk.
Moleculaire diagnostiek
In de eerste 3 weken van ziekte is de bacterie aantoonbaar op basis van DNA doormiddel van PCR op een Nasopharynx of keeluitstrijk. Bij jonge zuigelingen blijft de bacterie vaak langer aantoonbaar dus bij kinderen onder een jaar is het uitvoeren van een PCR de test van eerste voorkeur.
Kweek
Het kweken van bordetella pertussis is mogelijk op een vers sputum of keeluitstijk materiaal maar vereist speciale kweek condities en is een langdurig proces. De kans op een succesvolle kweek neemt af naarmate de ziekte langer duurt (alleen in de eerste weken kweekbaar).
Serologische diagnostiek
Vanaf 4 weken na start van de infectie zijn antistoffen aantoonbaar in het bloed. In ons laboratorium testen we alleen op de aanwezigheid van IgG antistoffen tegen bordetella pertussis toxine. Voor deze antistoffen is goed uitgezocht wat de correlatie is van de hoogte van de antistof titer met ziekte of vaccinatie respons.
De afkapwaarden die wij hanteren zijn als volgt:
|
Waarde |
Interpretatie |
Uitleg |
| <62 | Negatief | Geen antistoffen tegen bordetella pertussis aangetoond. bij een ziekteduur < 4 weken kan sluit dit een recente infectie niet uit; herhaal serologie over 4 weken bij blijven de verdenking of voer een PCR test uit indien er korter dan 3 weken klachten bestaan. |
| 62-125 | Zwak positief | waarschijnlijk antistoffen tegen bordetella pertussis aangetoond. Dit kan passen bij een recente infectie ( korter dan 6 weken geleden) of bij status na vaccinatie. Om aan te tonen of er een recente infectie heeft gespeeld: herhaal serologie over 4 weken. |
| >125 | Positief | Recente infectie met Bordetella pertussis. Hiervoor geldt meldingsplicht. Kan ook passen bij vaccinatie met acellulair kinkhoestvaccin <1 jaar geleden. Om onderscheid te maken tussen een actuele infectie en vaccinatie bij kinderden jonger dan 1 jaar een nasopharynxuitstrijk insturen voor Bordetella PCR. Bij volwassenen is dit zinvol tot 3 weken na de eerste ziektedag. |
Let op: Kinderen jonger dan 1 jaar kunnen nog maternale antistoffen aantoonbaar hebben.
Interpretatie van een vervolg monster:
| 1e meting | 2e monster* | interpretatie |
| negatief <62 | positief > 125 | past bij recente infectie (minder dan 6 weken terug) |
| zwak positief <125 | positief >200 | past bij recente infectie (minder dan 6 weken terug) |
| overig | geen verdubbeling titer | geen bewijs voor recente infectie, vaccinatie respons? neem bij vragen contact op met de dienstdoende arts microbioloog |
* 2e monster dient 3-4 weken later afgenomen te zijn
Meer informatie vind je in onderstaande artikelen:
Vaststellen cutoff kinkhoest serologie
Vaccinatie is de belangrijkste pijler van preventie.
Behandeling met antibiotica is geindiceerd bij jonge kinderen en in een enkel geval bij de ring rondom een zuigeling indien er een besmetting is vastgesteld.
Kinkhoest is een meldingplichtige ziekte.
Zie ook Regionaal Formularium.