Verwekker
Cryptosporidium species (spp.) komen zowel bij mens als bij dier voor. Cryptosporidiose in de mens wordt in meer dan 90% van de gevallen veroorzaakt door Cryptosporidium parvum of Cryptosporidium hominis. Cryptosporidium hominis overdracht vindt alleen plaats van mens op mens. Cryptosporidium parvum kan ook van dier op mens worden overgedragen.
Infectie vindt plaats via feco-oraal contact: door ingestie van oöcysten (een bepaald stadium) van de parasiet via met feces of mest gecontamineerd water of voedsel, of via directe overdracht van mens op mens (in geval van Cryptosporidium hominis).
Epidemiologie
Cryptosporidium spp. komen wereldwijd voor. In Nederland komen Cryptosporidium-oöcysten voor in oppervlaktewater en soms in zwembadwater. Het aantal meldingen van Cryptosporidium hominis stijgt aan het einde van elke zomer doordat in deze periode meer mensen zwemmen. In het voorjaar is een piek waar te nemen van Cryptosporidium parvum. Dit is waarschijnlijk te verklaren door de vele geïnfecteerde kalveren die rond deze tijd Cryptosporidium-oöcysten via hun mest uitscheiden.
Op kinderdagverblijven wordt vaak Cryptosporidium overdracht gezien. Dit kan leiden tot meerdere gevallen van cryptosporidiose.
Incubatietijd
Deze bedraagt 4 tot 28 dagen met een gemiddelde van 7 tot 10 dagen. De incubatietijd wordt beïnvloed door de hoeveelheid parasieten die men heeft binnengekregen.
Ziektebeeld
Cryptosporidium spp. veroorzaken cryptosporidiose, een gastro-intestinale infectie die gekenmerkt wordt door hevige diarree, buikkrampen, misselijkheid, braken, algehele malaise en soms koorts. Bij mensen met een normale afweer verdwijnen de klachten na 2-4 weken.
Bij mensen met een verminderde afweer (immuungecompromitteerden) kunnen de klachten lang aanhouden en ernstige diarree veroorzaken met liters vochtverlies per dag.
Asymptomatisch dragerschap met Cryptosporidium spp. komt ook voor.
Microscopie
Diagnostiek door middel van moleculaire technieken is sensitiever, dus wordt microscopie nauwelijks meer verricht.
Antigeendetectie
Er bestaan antigeentesten voor Cryptosporidium spp. specifieke antigenen, maar deze worden in onze setting niet gebruikt.
Moleculaire diagnostiek
Moleculair onderzoek waarbij d.m.v. een PCR-methode DNA van Cryptosporidium parvum en Cryptosporidium hominis in feces wordt aangetoond, is de diagnostische test van voorkeur. Deze methode is zeer sensitief en specifiek.
Therapie
Er bestaat geen effectieve therapie tegen cryptosporidiose. Het verbeteren van de cellulaire afweer van de patiënt is bewezen effectief.
Voor meer informatie zie LCI richtlijn cryptosporidiose en Therapierichtlijn parasitaire infecties 2016
Preventie
Na toiletgebruik, na het verschonen van luiers en voordat voedsel wordt bereid, dienen handen goed te worden gewassen met water en zeep.
In landen waar de hygiëne minder goed is dan in Nederland wordt geadviseerd om groente en fruit te koken, te schillen of te reinigen met schoon, gekookt water of mineraalwater.
Voor meer informatie zie LCI richtlijn cryptosporidiose