Verwekker
De mens is het enige reservoir van de Shigella bacterie.
Wijze van besmetting
Besmetting vindt plaats via de fecaal-orale route, via water, voedsel, voorwerpen die door een besmet persoon zijn geïnfecteerd. Verspreiding gaat gemakkelijker in gebieden waar veel mensen in slechte omstandigheden bij elkaar leven. Shigella kan ook gezien worden als een ‘soa’ vooral bij mannen die seks hebben met mannen.
Epidemiologie
Gastro-entertis veroorzaakt door Shigella komt wereldwijd voor. In Nederland komt S. sonnei endemisch voor, terwijl S. flexneri vaker wordt gezien als importziekte. Er is een piek van Shigella-infecties in de zomer. De meeste infecties in Nederland worden gezien na een reis aan het buitenland.
Incubatietijd
De incubatietijd is 1-7 dagen met een gemiddelde duur van 1-3 dagen.
Ziektebeeld
Een Shigella veroorzaakt een acute gastro-enteritis met buikkrampen en koorts, gevolgd door frequente waterdunne diarree. Na enkele dagen veranderd het aspect van de diarree vaak in een slijmerige diarree met bloedbijmeging. De infectie kan ook asymptomatisch verlopen. Een infectie met Shigella gaat in de meeste gevallen vanzelf (zonder antibiotica) binnen 5-10 dagen over.
Complicaties
Een Shigella dysenterieae is geassocieerd met een ernstig beloop (deze komt met name in tropische landen voor).
Een zeldzame complicatie is een toxische encefalopathie (vooral bij kinderen). Het syndroom van Reiter bestaande uit conjunctivitis, artritis en uretritis optredend enkele weken na infectie is een zeldzame complicatie.
Ook ontwikkeld een deel van de patiënten een reactieve artritis.
Voor meer informatie zie LCI: shigellose
Voor diagnostiek dient feces te worden ingestuurd.
De kans om een Shigella in de feces aan te tonen neemt af als het materiaal te lang onderweg is. Het is dus van belang het monster snel in te leveren op het laboratorium.
Kweek
Voor een kweek op Shigella worden speciale voedingsbodems gebruikt, bedoeld om de groei van de overige bacteriën in de feces te remmen en door de eigenschappen van de Shigella deze zichtbaar te maken. Kweek duurt relatief lang, maar kan beter onderscheid maken tussen de entero-invasieve E. coli’s en de Shigella. Daarnaast kan een resistentiebepaling gedaan worden.
Moleculaire diagnostiek
Binnen de laboratoria van de MMMIG vindt screening op feces middels PCR plaats. Hierbij wordt er gekeken naar de meest voorkomende verwekkers van gastro-enteritis (Salmonella/Shigella en Campylobacter, afhankelijk van klinische symptomen en aspect van de feces wordt STEC toegevoegd). Als de PCR positief is wordt er een specifieke kweek ingezet gericht op de bevinding van de PCR om een resistentiebepaling te kunnen doen.
Preventie
- Reizigers naar endemische gebieden dienen af te zien van het nuttigen van ongekookt water/ijsblokjes, verse vruchtensappen, ongeschild/ongewassen fruit, rauwe groente en voedsel
Link naar therapie advies in Regionaal Formularium
Meldingsplicht
Shigellose is een meldingsplichtige ziekte groep B2. Voor meer informatie zie: RIVM meldingsplicht infectieziekten